dinsdag 9 juni 2015

HEKSENVERVOLGINGEN, MOEDERKOORN EN JEROEN BOSCH

Heksenvervolgingen vonden vooral in angstige tijden. In oorlogen, na misoogsten, de uitbraak van een besmettelijke ziekte en andere rampen regeerde de angst en werd gezocht naar zondebokken. Vaak waren dat magiers en tovenaressen die weliswaar in elk dorp te vinden waren maar toch als 'andere' mensen bekeken werden. In rustige tijden maakte men gebruik van hun kennis van genezende kruiden en andere helende middelen, maar bij rampen zag men hen als degenen die ongeluk en mislukte oogsten veroorzaakten. Het eten van verrot graan(moederkoorn), vooral rogge, bracht ernstige krampen en het samentrekken van de bloedbaan teweeg waardoor lichaamsdelen konden afsterven. De gifstoffen bewerkstelligden ook ernstige hallucinaties en uiteindelijk krankzinnigheid. Deze verschijnselen werden ergotisme of St.Anthoniusvuur genoemd.Er wordt verondersteld dat de schilder Jeroen Bosch er in zijn jeugd kortstondig aan geleden heeft. Ook heeft hij waarschijnlijk de grote stadsbrand van 's Hertogenbosch in 1463 meegmaakt. Wellicht waren deze ervaringen de reden dat hij veel branden en voorstellingen van de hel in zijn schilderijen verwerkt heeft. De gevolgen van ergotisme zijn in een aantal gevallen toegeschreven aan het werk van heksen, o.a. in Salem(V.S.), die daardoor geslachtofferd werden. Toch waren de verschijnselen van moederkoorn in de late middeleeuwen niet onbekend bij medici en alchemisten. Verstrekt in een geringe dosis kon de gifstof zelfs helend werken. Frappant is dat men al in de prehistorie over deze kennis beschikte. Archeologen hebben vastgesteld dat de maaginhoud van opgegraven veenlijken uit Engeland en Ierland sporen van ergot bevatte. De slachtoffers waren drievoudig vermoord door middel van een harde klap op hun hoofd, een steek met een scherp wapen in hun borst en wurging met een touw. Heeft men destijds deze ellende willen verzachten door hen in een hallucinerende waan te brengen waardoor de pijn niet of nauwelijks meer gevoeld werd? Het lijken berichten uit 'barbaarse' tijden, maar in 1941 werd op grond van in principe dezelfde kennis LSD ontdekt!

Geen opmerkingen:

Een reactie posten